भक्तपुर, २३ चैतः आगामी वैशाख १ गतेदेखि सुरु हुने ‘नगरकोट भ्रमण वर्ष–२०८२’ सफल पार्न तीन जिल्ला र चार नगरपालिकाका प्रमुख, राजनीतिक दलका प्रतिनिधि, उद्योगी एवं सरोकारवाला निकायले प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभएको छ ।
चाँगुनारायण, मण्डनदेउपुर, बनेपा र शङ्करापुर नगरपालिकाले नगरकोटमा आज संयुक्त रुपमा आयोजना गरेको भक्तपुर, काठमाडौँ, काभ्रेपलाञ्चोकका तीन जिल्ला समन्वय समिति र नगरपालिकाको प्रमुख एवं प्रतिनिधिबीच भएको भ्रमण वर्षबारे छलफल कार्यक्रममा सहभागी प्रमुखहरुले भ्रमण वर्षलाई एक वर्षभरि नै भव्य बनाउने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दै नेपाल सरकारले नगरकोटलाई पर्यटकीय क्षेत्र घोषणा गर्नुपर्ने बताउनुभयो ।
कार्यक्रममा पूर्वप्रदेशसभा सदस्य राजु विष्टले नगरकोट भ्रमण वर्षले नगरकोटसँग जोडिएको तीन जिल्ला र चार नगरपालिकाको पर्यटन विकासमा ठूलो टेवा पुर्याउने बताउनुभयो । उहाँले बौद्ध जोरपाटीबाट शङ्करापुर, नगरकोट हुँदै धुलिखेलसम्म जाने सडक, नगरकोटबाट कात्तिके बजार जाने सडक मार्गबाट आन्तरिक पर्यटकको विकासमा यसले टेवा पुर्याउने बताउनुभयो । शङ्खरापुर नगरपालिकाले भ्रमण वर्ष सफल पार्न समान साझेदारीसँगै विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गर्ने बताउनुभयो ।
कार्यक्रममा बाग्मती प्रदेशसभाका पूर्वमन्त्री एवं प्रदेशसभा सदस्य कञ्चनवादे श्रेष्ठले नगरकोट मात्रै नभई चारवटै पालिकाकाको पर्यटन विकास गर्न नगरकोट आवतजावत गर्ने ११ वटा नाका एवं सडकको प्रचार गर्नुपर्ने बताउनुभयो । नगरकोट आउने पर्यटकको यात्रा र बसाइ लम्ब्याउन विभिन्न नयाँ कार्यक्रमसँगै नगरकोट–धुलिखेल साइकल मार्ग सञ्चालनमा ल्याउनुपर्ने औँल्याउनुभयो ।
जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुखहरुका तर्फबाट दीपककुमार गौतमले विश्वमा नगरकोटको नामबाट चिनिने नगरकोट भ्रमण वर्ष सफल भएमात्रै नेपाल भ्रमण हुने बताउँदै नगरकोट आएका सडकदेखि विभिन्न चुनौतीलाई चिर्दै भ्रमण वर्ष सफल पार्न तीनवटै जिल्ला समन्वय समितिले भूमिका निर्वाह गर्ने बताउनुभयो ।
कार्यक्रममा प्रमुख जिल्ला अधिकारीहरुका तर्फबाट भक्तपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारी गोपालप्रसाद अर्यालले सामान्य परिवारदेखि मध्यम वर्गीय परिवारसम्म नगरकोट आएर बस्न सक्ने गरी प्याकेज सर्वजनिक गर्नुपर्ने भन्दै तीन तहका सरकारसँग समन्वय गर्दै भ्रमण वर्ष अगाडि बढाउनुपर्ने बताउनुभयो ।
नगरकोट आएर एक रात बस्छु भन्ने जोकोही नेपालीले सहजै बस्न र खान सक्ने गरी प्याकेज ल्याउन सकेमात्रै भ्रमण वर्षमा निम्न, मध्यम र उच्च वर्गका व्यक्तिको पारिवारिक भ्रमण राख्न सकिने उहाँले बताउनुभयो । उहाँले नगरकोट भ्रमण वर्ष सफल पार्न तीनवटै जिल्लाका प्रमुखहरुले सुरक्षा व्यवस्थादेखि आवश्यक सहयोग गर्ने बताउनुभयो ।
चाँगुनारायणका नगर प्रमुख जीवन खत्रीले आउँदो वैशाख १ गते राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले उद्घाटन गरी ३ गतेसम्म नगरकोटमा भव्य रुपमा भ्रमण वर्षका विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरिने बताउनुभयो । उहाँले नगरकोटलाई मुख्य पर्यटकीय विन्दु बनाएर आयोजना हुने नगरकोट भ्रमण वर्षले चाँगुनारायण, काठमाडौँको शङ्खरापुर, काभ्रेपलाञ्चोकको मण्डन देउपुर र बनेपा नगरपालिकाको समृद्धिको यात्रालाई जोडेर लैजाने बताउनुभयो ।
नगर प्रमुख खत्रीले भन्नुभयो, “नगरकोट जाने सडक बिग्रिएको छ भनेर अल्झिने वा अलमलिने नगरौँ, हामी भक्तपुर–नगरकोट सडक सुधार गर्दैछौँ, साथै नगरकोट आउने भक्तपर, काठमाडाँै र काभ्रेका अरू नाकाबाट पनि पर्यटक ल्याउन सकिने सडक छन्, सबै पालिकाले आफ्ना नगरपालिका क्षेत्रबाट नगरकोट पर्यटक भित्र्याउने काम गर्नेछौँ, नगरकोट केन्द्रविन्दु बनाएर १२ महिनामा मुख्य १२ वटा पर्यटक लक्षित कार्यक्रम हुनेछ, साथै अरू समयमा आ–आफ्नो नगरपालिका क्षेत्रमा पर्यटकीय गन्तव्य बनाएर कार्यक्रम गर्नेछौँ, ओझेलमा परेका पर्यटकीय गन्तव्यको पहिचान गर्नेछौँ ।”
नगरकोट भ्रमण वर्षले तीन जिल्ला र चार नगरपालिकालाई समृृद्ध बनाउने उहाँले गर्नुभयो । उहाँले भ्रमण वर्ष लक्षित गरेर प्रदेश र सङ्घीय सरकारसँगको सहकार्यमा पूर्वाधार विकासको कामलाई अगाडि लैजाने, आव २०८३÷८४ मा अझै धेरै सङ्ख्यामा पर्यटक भित्र्याउने, एक दिन हैन, पाँच दिन बस्ने पर्यटकको बसाइ लम्ब्याउने गरी दीर्घकालीन विकासका कार्य र गन्तव्य पहिल्याउने बताउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो, “नगरकोटलाई स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकको प्रस्थान विन्दु बनाएर भ्रमण वर्षको आयोजना गरेका छौँ ।” विश्व सम्पदामा रहेको चाँगुनारायणदेखि नगरकोटसम्म र ताथलीसम्म वडा नं १ देखि ९ सम्मका प्रत्येक क्षेत्रलाई पर्यटकीय गन्तव्य बनाउने, त्यहाँका सम्पदालाई उजागर गर्ने, उत्पादन प्रदर्शन गर्ने, प्रत्येक महिनामा प्रत्येक वडामा छुट्टै महोत्सव गर्ने र अरू नगरपालिकाले पनि नगरकोटमा संयुक्त र आफ्ना नगरपालिका क्षेत्रमा पर्यटकीय गतिविधि गर्ने गरी तयारी गरेको बताउनुभयो ।
कार्यक्रममा बनेपा नगरपालिकाका प्रमुख शान्तिरत्न शाक्यले नगरकोट भ्रमण वर्ष सफल पार्न होटल र पर्यटन व्यवसायीले सकारात्मक भूमिका तथा सहयोग गर्नुपर्ने बताउँदै हिमाल र सूर्योदय सूर्यास्त हेर्न मात्रै होइन नगरकोटमा धेरै कुरा हेर्न र जान्न सकिन्छ भनेर पर्यटक ल्याउने आधार तयार पर्नुपर्ने बताउनुभयोे ।
भ्रमण वर्षमा नगरकोट हुँदै कलमसी, दुलाल गाउँबाट काभ्रेसम्म ग्रामीण पर्यटनसँग पर्यटकलाई जोड्ने, पुरानो गढी, बनेपा गुम्बा, नगरकोट टावर, हिले जलजले तालदेखि अनगिन्ती पर्यटकीय क्षेत्रलाई पर्यटकीय गन्तव्यका रुपमा विकास गर्ने, बनेपाबाट २० मिनेटमा नगरकोट पुग्ने सडक कालोपत्र सुरु गरेको पनि बताउनुभयो ।
कार्यक्रममा मण्डनदेउपुर नगरपालिकाका प्रमुख टोकबहादुर वाइबाले नगरकोटको पहिचानलाई विश्वभर पुर्याउन भ्रमण वर्ष सफल हुने बताउँदै चार पालिकाको सङ्गमस्थल नगरकोटको विकासमा चारवटै पालिकासँग जुटेर सबै पालिकामा यहाँका नयाँ पर्यटकीय गन्तव्यमा पर्यटक पुर्याउने बताउनुभयो ।
होटल व्यवसायीले घोषणा गरेको १० प्रतिशत छुटको प्याकेज अपुग भएको भन्दै उहाँले नगरपालिका र बाग्मती प्रदेश सरकारको रु २८ करोडको लागतमा नगरकोटलाई खानेपानीको व्यवस्था गरेको बताउनुभयो ।
उद्योग–व्यवसायी, नेपाली कांग्रेस, नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले), नेकपा (माओवादी केन्द्र), राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, राप्रपा, नेमकिपालगायत पार्टीका नेताहरुले नगरकोट भ्रमण वर्ष सफल पार्न सबै निकायले सहयोगात्मक भूमिका निर्वाह गर्नुपर्ने बताउनुभयो । रासस
नेपालको मध्यपहाडी क्षेत्रमा अवस्थित नगरकोटको पर्यटन क्षेत्रलाई पुनर्जीवन दिने उद्देश्यले चाँगुनारायण नगरपालिकाले वि.सं. २०८२ वैशाख १ देखि चैत्र मसान्तसम्म ‘नगरकोट भ्रमण वर्ष’ आयोजना गर्ने घोषणा गरेको छ ।
यस एक वर्षे अभियानले १ लाख विदेशी र लाखौं आन्तरिक पर्यटक आकर्षित गरी यस क्षेत्रको आर्थिक, सांस्कृतिक र सामाजिक विकासलाई गति दिने लक्ष्य राखेको छ । नगरकोटको प्राकृतिक सौन्दर्य, धार्मिक महत्वका स्थलहरू र ऐतिहासिक सम्पदाको संयुक्त प्रभावलाई विश्वव्यापी रूपमा प्रचार गर्ने यो पहलले स्थानीय पर्यटन उद्योगलाई नयाँ ऊर्जा प्रदान गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
चाँगुनारायण, मण्डन देउपुर, बनेपा र शंखरापुर नगरपालिकाहरूको सहकार्यमा सञ्चालन हुने यस कार्यक्रमले न केवल नगरकोटको गौरवशाली इतिहासलाई उजागर गर्ने छ, तर समग्र भक्तपुर जिल्लाको पहिचानलाई पनि अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा मजबूत बनाउनेछ ।
१९८० को दशकदेखि नै नगरकोट नेपालको प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा उभिएको थियो । समुद्र सतहबाट २०७५ मिटर उचाइमा रहेको यो स्थानले हिमालयको पानोरोमिक दृश्यावलोकन गर्ने अवसर प्रदान गर्दथ्यो ।
२०६० सालसम्म यहाँ वार्षिक ५० हजारभन्दा बढी पर्यटकहरू आउने गरेका थिए । तर, माओवादी द्वन्द्वकाल २०५२–२०६३, २०६२ सालको नगरकोट हत्याकाण्ड, २०७२ को भूकम्प, कोभिड १९ महामारी र सडक निर्माणमा भएको ढिलाईले यसको पर्यटन उद्योगलाई गहिरो चुनौतीमा पार्यो । विशेष गरी ११ वर्षसम्म अधुरो रहेको भक्तपुर–नगरकोट सडकले गर्दा पर्यटक संख्या ९० प्रतिशतले घटेको अनुमान छ ।
यसै संकटकालीन परिस्थितिलाई मध्यनजर गरी चाँगुनारायण नगरपालिकाले २०८० सालमै यो अभियानको योजना बनाएको थियो । पर्यटन विशेषज्ञ डा. घनश्याम खतिवडाका अनुसार, ‘नगरकोट इज मोर देन सनराइज एण्ड सनसेट’ भन्ने नाराअन्तर्गत यस क्षेत्रको बहुआयामिक आकर्षणहरू (धार्मिक स्थल, ट्रेकिंग रूट, सांस्कृतिक धरोहर) लाई व्यापक प्रचार गर्ने रणनीति अपनाइएको छ ।
यसले मात्र १ लाख विदेशी पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्य राखेको छैन, स्थानीय उद्यमीहरूको लागि नयाँ रोजगारी सिर्जना गर्ने, सांस्कृतिक धरोहर संरक्षण गर्ने र ग्रामीण पर्यटनलाई बढावा दिने पनि यसका उद्देश्यहरू हुन् ।
प्राकृतिक सौन्दर्यको राजधानी नगरकोटले हिमालयको १८० डिग्री दृश्य प्रदान गर्छ जसमा मनास्लु, गणेश, लाङटाङ, गौरीशंखर, ल्होत्से, मकालु र सगरमाथा सम्मको हिमशिखरहरू छन् । यहाँबाट देखिने सूर्योदय र सूर्यास्तलाई विश्वविख्यात मानिन्छ ।
तर, भ्रमण वर्षले यसलाई मात्र नभई आसपासका १५ भन्दा बढी धार्मिक स्थलहरू जस्तै त्रिशूल डाँडा, शान्ति डाँडा, ज्योतिर्लिंगेश्वर, महादेव पोखरी, बाल्मिकेश्वर र कल्पेश्वर महादेवलाई पनि प्रमुखता दिनेछ ।
चाँगुनारायण मन्दिर, युनेस्कोको विश्वसम्पदा सूचीमा सूचिकृत यो मन्दिर नेपालको प्राचीनतम वास्तुकला हो । तर, यसको केही भाग जीर्णोद्धारको क्रममा रहँदा पर्यटकहरूको उपस्थिति सीमित छ । भ्रमण वर्षले यसलाई केन्द्रविन्दु बनाएर अध्ययन, अनुसन्धानकर्ता र धार्मिक पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्ने योजना छ । मन्दिर परिसरमा लिच्छविकालीन शिलालेख, पाषाणकालीन मूर्तिहरू र पाँचौं शताब्दीको वास्तुकला पर्यटकहरूको जिज्ञासा केन्द्र बन्नेछ ।
वर्षभरि सञ्चालन हुने ५० भन्दा बढी सांस्कृतिक कार्यक्रमहरूमा नाचघर, देउदा नाच, लाखे नाच, गाईजात्रा जस्ता स्थानीय परम्पराहरू प्रदर्शन गरिनेछ । वैशाख १ मा हुने उद्घाटन समारोहमा ९ वडाबाट परम्परागत नृत्य प्रस्तुत गरिनेछ भने राष्ट्रिय स्तरका कलाकारहरूले सांगीतिक कार्यक्रम दिनेछन् ।
स्थानीय कृषि उत्पादन (कागती, सुकुमेल फल, चिया पात) र नेवार, थाङ्का, मण्डल कलाकृतिहरूको प्रदर्शनी आयोजना गरिनेछ । यसले ग्रामीण अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउनुका साथै स्थानीय कलाकारहरूलाई राष्ट्रिय पहिचान दिनेछ ।
नगरकोट जीपलाइन, मुहानपोखरी–भँगेरीडाँडा पदमार्ग ट्रेकिंग, पाराग्लाइडिंग र माउन्टेन बाइकिङ जस्ता साहसिक गतिविधिहरूलाई प्रोत्साहन दिइनेछ । यसले युवा पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्ने अपेक्षा छ ।
चाँगुनारायण नगरपालिकाले मण्डन देउपुर, बनेपा, शंखरापुर र भक्तपुर नगरपालिकासँगको सम्झौतामा १ करोड २५ लाख रुपैयाँ बजेट छुट्याएको छ । उपत्यका मेयर्स फोरमले सार्वजनिक यातायात सुविधा बढाउन काठमाडौँ–नगरकोट सिधा बस सेवा सुरु गरेको छ ।
११ वर्षदेखि अधुरो रहेको २० किलोमिटर सडक खण्डलाई नगरपालिकाले आफ्नै बजेटबाट पूरा गर्ने निर्णयले यातायात समस्या समाधान हुने आशा छ । साथै, प्रवेशद्वार निर्माण, सूचना बोर्ड स्थापना र होटलहरूको गुणस्तर उकास्ने कार्यक्रम सुरु भइसकेको छ ।
बागमती प्रदेशले घोषणा गरेको ‘बागमती भ्रमण वर्ष २०२४’ सँगको प्रतिस्पर्धा, स्थानीय समुदायको सक्रिय सहभागिता नहुन सक्ने जोखिम र पुरानो सुरक्षा समस्याको छायाले यस अभियानलाई प्रभावित गर्न सक्छ ।
यदि सफल भएमा नगरकोटले वार्षिक २ लाख पर्यटक भित्राउने र ५०० करोड रुपैयाँभन्दा बढी आय सिर्जना गर्न सक्ने अनुमान छ । तर, यसको लागि निरन्तर प्रचार, पूर्वाधार विकास र स्थानीय समुदायको सहयोग आवश्यक छ ।
समग्रमा नगरकोट भ्रमण वर्ष २०८२ ले नेपाली पर्यटन उद्योगमा नयाँ आशाको किरण जगाएको छ । ऐतिहासिक समस्याहरूलाई पछ्याउँदै सामूहिक प्रयासले यसले क्षेत्रीय विकासको नयाँ मोडेल स्थापना गर्न सक्नेछ ।
तर, यसको सफलतालाई केवल सरकारी प्रयासमा निर्भर नगरी निजी क्षेत्र, स्थानीय नागरिक र पर्यटकहरूको सहभागितालाई प्राथमिकता दिनु आवश्यक छ । यो पहिलो चरणमा नगरकोटलाई ‘विश्वको छाना’ बनाउने अभियानको सुरुवाती चरण हो । -हरिसुन्दर छुकां
खुसी
दुःखी
अचम्मित
उत्साहित
आक्रोशित
